Alfabet Potockiego

A jak ALFONS VAN WORDEN – główny bohater „Rękopisu znalezionego w Saragossie”, pióra Jana Potockiego. Kapitan gwardii walońskiej, wyjątkowo honorowy młodzian, o nieprzyzwoicie dobrej pamięci i tajemniczej historii rodzinnej. To w 66 dni z jego życia mamy wgląd, to on za pośrednictwem blisko dwóch tuzinów narratorów przedstawia nam dziesiątki opowieści, to przez niego zaczynamy kwestionować możliwości własnego mózgu do rozróżniania postaci, fabuł i miejsc akcji.

a jak alfons copy

B jak BALON – jedna ze słabości Potockiego. Skuszony nadarzającą się możliwością, w połowie maja 1790 roku wzbił się w powietrze wraz z francuskim aeronautą Blanchardem, tureckim sługą i swoim białym pudlem. Lot przebiegł raczej burzliwie, niektórzy pasażerowie ponoć solidnie najedli się strachu oglądając Warszawę z wysokości ponad 2000 m, ale wszystko skończyło się dobrze – Potocki został bohaterem dnia, a król Stanisław August kazał wybić monety, upamiętniające loty Blancharda.

B JK BALON copy

C jak CUKIERNICA – choć trudno w to uwierzyć, to właśnie ten prozaiczny przedmiot zakończył życie wspaniałego podróżnika, pisarza i uczonego, jakim był Jan Potocki. U kresu swoich dni hrabia popadł w depresję i ponoć zaczął wierzyć, że jest wilkołakiem. Przekonanie to było tak silne, że zaczął opiłowywać srebrną gałkę od rzeczonej cukiernicy, a gdy ta 23 grudnia 1815 roku, osiągnęła odpowiedni rozmiar, po uprzednim poświęceniu umieścił ją w lufie pistoletu i popełnił samobójstwo.

C JAK CUKIERNICA copy

D jak DRUKARNIA – sposób Potockiego na kształtowanie opinii publicznej w Rzeczpospolitej Polskiej. W październiku 1788 roku przy swoim dworze założył Drukarnię Wolną, funkcjonującą do lutego 1791 roku. Potocki jako wydawca nie bał się nawet pism niepoprawnych politycznie czy odrzuconych przez inne drukarnie i wypuszczał na światło dzienne liczne diariusze sejmu, przemówienia posłów, publicystykę, apele i pisma polityczne, patriotyczne, rewolucyjne i antyklerykalne, a także relacje ze swoich podróży.

D JAK DRUK copy

E jak ETNOLOG I ETNOGRAF – Potocki zawsze uważał się za uczonego. Sympatią do nauk humanistycznych zapałał w dość niespotykanych okolicznościach, bo gdy jako siedemnastoletni chłopak służył w wojsku austriackim. Uczucie to szybko przerodziło się w miłość i nie wygasło, aż do końca jego dni – Potocki podczas swoich podróży przeprowadzał skrupulatne badania, w wyniku których opublikował liczne prace naukowe dotyczące kultur ludów słowiańskich i kaukaskich, kładąc tym samym podwaliny pod współczesną etnologię i etnografię.

e jak egipt copy

F jak FRANCUSKI – język elit arystokratycznych, a więc i rodziny Potockich. Jan Potocki był nim otoczony praktycznie od chwili narodzin – słyszał go z ust rodziny i nauczycieli, w Polsce i zagranicą. Przesiąknął nim tak silnie, że wszystkie jego pisma, w tym jego najznamienitsze dzieło, „Rękopis znaleziony w Saragossie”, powstały właśnie w tym języku. Co więcej, Potocki opanował francuski znacznie lepiej niż ojczysty polski, co jednak nie przeszkodziło mu zostać posłem na Sejm Czteroletni.

F JAK FRANCJA copy

G jak GOMELEZOWIE – to tajemniczy i potężny mauretański ród, w którego intrygi mimowolnie zostaje wplątany Alfons van Worden, główny narrator „Rękopisu znalezionego w Saragossie”. Mając wgląd w 66 dni z życia tego młodzieńca możemy obserwować kolejne próby, jakim jest poddawany, wyzwania przed jakimi staje i rozterki moralne, które musi przezwyciężyć, niezmiennie wpadając coraz głębiej w sidła starannie zastawione przez Gomelezów. W jakim celu? Z jakim skutkiem? By się tego dowiedzieć, trzeba samemu sięgnąć po „Rękopis…”.

g-jak-gomelezowie